فهرست کروموزومی گیاهان ایران (جلد اول)

انجام مطالعات سیتوژنتیک درمورد گیاهان ایران اهمیت زیادی دارد و نخستین گام برای شناخت ویژگی‌های ژنتیکی یک گیاه، تشخیص وضعیت و بررسی تعداد، شکل و رفتار کروموزوم‌های آن است. اهمیت این مطالعات در این است که کروموزوم‌ها دارای ژن‌ها هستند و اطلاعات ژنتیکی مربوط به فنوتیپ گیاه را دارند. با توجه به اینکه ویژگی‌های گیاهی تا حدود زیادی تحت کنترل مواد ژنتیکی هستند، می‌توان گفت که یکی از روش‌های بررسی تنوع در ارقام و گونه‌های مختلف گیاهی، انجام مطالعات سیتوژنتیک و کاریوتیپی است. به کمک اطلاعات کروموزومی، امکان مقایسه گونه‌ها و جمعیت‌ها فراهم می‌شود. هر یک از جمعیت‌های متعلق به یک گونه، سازش ژنومی خاص خود را با محیطی که در آن می‌رویند، نشان می‌دهد. با افزایش اختلافات سازشی ممکن است واریته‌های جدید و حتی گونه‌های جدید در رویشگاه‌های گیاهی به‌وجود آیند. بدیهی است گونه‌هایی که از نظر پارامترهای سیتوژنتیک و خواص کروموزومی به هم شبیه هستند، در بحث روابط بین گونه‌ای قرابت بیشتری داشته و در صورت وجود صفات مطلوب در این گونه‌ها، امکان تلاقی بین‌گونه‌ای برای جمع‌آوری ژن‌های مطلوب در یک گیاه وجود خواهد داشت. بنابراین، کروموزوم‌ها عوامل مناسبی هستند که می‌توان براساس آنها روند تکاملی گیاهان را تعیین کرد. پس از تعیین عدد پایه کروموزومی در جنس گیاه مورد نظر، سطح پلوئیدی برای گونه‌های مورد مطالعه تعیین می‌شود. شناخت سطح پلوئیدی به‌عنوان یکی از روش‌های مطالعه تنوع ژنتیکی نقش مهمى در برنامه‌هاى اصلاحى براى بهبود گیاهان ایفا کرده و کمک شایانى به پیشبرد برنامه‌هاى تحقیقاتى خواهد کرد. بررسى تعداد کروموزوم‌ها به‌منظور هرگونه استفاده در برنامه‌های اصلاحی، مطالعات فیلوژنی و تعیین روابط و قرابت گونه‌های گیاهی و غیره امر بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود.