استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، اردبیل، ایران.
چکیده
سبلان سومین قله بلند ایران و یکی از مجموعه کوههای بلند قفقاز جنوبی در ایران است. کوهستان سبلان، سه قله معروف دارد که قله بزرگ آن به سلطان ساوالان مشهور است که در ارتفاع 4811 متر از سطح آب های آزاد قرار دارد، دو قله دیگر آن قله هرم و کسری است که در ضلع شمالی و جنوبی قله اصلی به طور قرینه واقع شده است. قله سبلان به شماره ۱۹۴۹۶/۱۲ در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است. این اکوسیستم به دلیل تنوع زیستی، دره ها و دامنه های آن غنی از گونه های گیاهی و جانوری است. وجود گونه های گیاهی آلپی، تحت آلپی و برخی گونههای انحصاری از ویژگیهای زیست بوم سبلان است، وجود قلههای بلند بالای 4000 مترارتفاع از سطح دریا، با یخچالها و برف چالهای طبیعی، زمینه شکل گیری مراتع، چمنزارها، مناظر و چشم اندازهای زیبا و منحصربه فرد را فراهم ساخته است و به تبع آن شرایط مناسبی را برای استفاده های مرتعداری، زنبورداری، گردشگری و کوهنوردی فراهم کرده است. جامعه عشایری ایلسئون (شاهسون) تنها قشری است که در منطقه همچون گذشته حضور دارد و به بهره برداری از مراتع می پردازد. با توجه به تخریب های ایجاد شده در سبلان به دلیل چرای بیش از ظرفیت، تغییرات آب و هوا، بهره برداری از گیاهان دارویی در رویشگاههای طبیعی، توسعه سیستم جاده‌ای در این کوهها و بر نامه های گردشگری، ضرورت بازنگری به مدیریت محیط طبیعی منطقه و توجه به بهره برداری پایدار از اکوسیستم سبلان موضوع مهم بوده و از فوریت برخوردار است.
Sabalan: a symbol of biodiversity and high peaks of South Caucasus-Iran
نویسندگان [English]
Jaber Sharifi
Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Division, Agriculture and Natural Resources Research Center of Ardabil Province, Agricultural Research, Education and Extension Organization, AREEO, Ardabil, Iran
چکیده [English]
Sabalan is the third highest peak in Iran and one of the high mountain ranges of the South Caucasus in Iran. The Sabalan Mountain has three famous peaks, whose great peak is called the Savalan Sultan, located at an altitude of 4811 meters above sea level. The other two peaks are the Heram and Kasra located on the northern and southern sides of the main peak. The Sabalan peak is in the list of natural national treasures of the country with the registration number 12 /19496. This ecosystem is rich in plant and animal species due to its biodiversity, valleys and slopes. The presence of alpine, subalpine, and some endemic species is a feature of the Sabalan ecosystem. High peaks over 4,000 meters above sea level with glaciers has provided the grounds for the formation of meadows, unique landscapes and consequently, good conditions for the range management, beekeeping, tourism and mountaineering. The nomadic community of Elsuvan (Shahsuvan) is the only population in the area exploiting rangelands. Regarding the damages caused in Sabalan due to overgrazing, climate change, exploitation of medicinal plants in natural habitats, development of the road system in these mountains and tourism programs, the necessity of reviewing the environmental management of the area and paying attention to the sustainable exploitation of the Sabalan ecosystem is very important and a matter of necessity and urgency.
-جوانشیر، ع. 1368. طرح مطالعاتی مراتع سبلان (اکولوژی و هواشناسی)، گزارش مطالعات مشترک جهاد سازندگی آذربایجان شرقی و دانسکده کشاورزی دانشگاه تبریز، 214 ص.
-سازمان محیط زیست استان اردبیل . 1394الف. سیمای محیط زیست استان اردبیل، 72 ص.
-سازمان محیط زیست استان اردبیل. 1394ب. تالاب ها و مناطق تحت مدیریت استان اردبیل، 86 ص.
-شریفی، ج.، جلیلی، ع.، قاسم اف، ش.، نقی نژاد، ع. ر و عظیمی مطعم، ف. 1391. بررسی فلوریستیک، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان اراضی ماندابی دامنههای شمالی و شرقی سبلان در استان اردبیل، مجله علمی-پژوهشی تاکسونومی و بیوسیستماتیک دانشگاه اصفهان، 16 (10) : 51-41.
-شریفی، ج.، رستمیکیا، ی.، عطیمی مطعم ، ف و عشوری، پ . 1396. طرح شناخت مناطق اکولوژیک-تیپ های گیاهی استان اردبیل، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع تهران- ایران، 153 ص.
-شکوری، ب. و پریوند، ی. 1378. نظری بر وضعیت اکولوژیکی استان اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل-معاونت پژوهشی، 177 ص.
-علیزاده ، پ. و خاماچی، ب. 1370. شگفتیهای سبلان، انتشارات ایران ویچ، تبریز، 222 ص.
-عظیمیمطعم، ف.، بابا خانلو، پ. 1389. جمع آوری، شناسایی و بررسی اکولوژیک تیره نعناعیان استان اردبیل، گزارش طرح تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ایران، تهران 75 ص.
-فیاض، م.، شریفی، ج و عظیمیمطعم، ف . 1395. شناسایی و پراکنش گیاهان دارویی استان اردبیل، گزارش (منتشر نشده) از طرح تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ، 220 ص.
ابتدای صفحه