1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران
2استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران
چکیده
امروزه ذخیره‌گاه‌های جنگلی در حفظ تنوع زیستی (تنوع گیاهی و جانوری) از یک سو و جلوگیری از انقراض گونه‌های مهم گیاهی و جانوری از سوی دیگر، مورد توجه زیادی قرار گرفته‌اند. در این میان ذخیره‌گاه جنگلی فندقلو با وسعت 913 هکتار، بزرگترین ذخیره‌گاه گونه فندق در کشور محسوب میشود که در شمال‌شرقی اردبیل و در محدوده شهرستان نمین قرار دارد. این جنگل از نظر موقعیت مکانی، شرایط اقلیمی و رویشگاهی، یک جنگل گذر (اکوتون) از جنگلهای هیرکانی به جنگلهای ارسباران محسوب میشود به همین دلیل از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی بسیار غنی است. مهم‌ترین گونه این جنگل را فندق (Corylus avellana) تشکیل میدهد. پراکنش فندق در منطقه مورد مطالعه، در دامنه ارتفاعی1320 تا1540 متری از سطح دریا می‌باشد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد و تراکم این گونه کاسته شده و با گونه‌هایی از قبیل راش، ممرز و بلندمازو تیپ تشکیل میدهد. در این جنگل پنج تیپ عمده شامل فندق آمیخته، فندق - راش، راش- فندق همراه ممرز، فندق- بلوط همراه ممرز و پهن‌برگان آمیخته وجود دارد. در سال‌های اخیر تبدیل کاربری جنگلی و مرتعی به زراعت، چرای‌دام، آتش‌سوزی عمدی و قطع درختان (برای زغال‌گیری و استفاده هیزمی) از عامل‌های تأثیرگذار در تخریب و از بین رفتن این ذخیره‌گاه با ارزش بوده است. بنابراین برای دستیابی به وضعیت مطلوب لازم است سازمان‌های متولی برای حفاظت و قرق این رویشگاه اهتمام بیشتری داشته باشند و با توجه به ارزش ملی و جهانی این ذخیره‌گاه، از اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های بی‌مورد با هدف جذب گردشگر به منطقه، بدون در نظر گرفتن ارزش حفاظتی جنگل، جداٌ خوداری شود.
The Fandoglu Forest, the largest common hazel forest reserve in Iran
نویسندگان [English]
Younes Rostami Kia1؛ Jaber Sharifi2
1Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Center, Education and Extension Organization, AREEO, Ardabil, Iran
2Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Center, Education and Extension Organization, AREEO, Ardabil, Iran
چکیده [English]
Today, forest reserves in protecting biological diversity (plant and animal diversity) and preventing the extinction of many important plant and animal species have been of great interest. In this regard, Fandaghlou Forest reserve with an area of 913 hectares is the largest forest reserve of common hazel in the country, located in the north-east of Ardebil and around of Namin. This forest is considered as the spatial, climatic and habitat conditions, an ecotone forest from Hyrcanin to Arasbaran forests. For this reason, it is rich in vegetation diversity and composition. The common hazel (Corylus avellana L.) is the main species in Fandoghlou. The common hazel distribution in the study area is generally located at a range of 1320-1540 m.a.s.l. it occurs in both pure and mixed stands. Therefore, with increasing elevation, the number and density of hazelnut are decreased and form forest types with beech, hornbeam and oak species. There are five main forests types including mixed Corylus, Corylus – Fagus, Fagus – Corylus with Carpinus, Corylus–Qurecus with Carpinus and mixed broadleaves. The impacts of human-induced disturbances on forest ecosystem including logging, in recent years, forest conversion to other land uses, grazing, and fires have caused the destruction of the Fandoghlou Forest. Therefore, in order to achieve favorite situation, the responsible organizations must pay more attention to the conservation and protection of hazelnut habitats. Considering the national and global value of forest stands, implementation of development plans and investments to attract and dispatch tourists to the region, regardless to the forest conservation value, should be excluded, otherwise, this habitat will face irreparable damage in the future.
کلیدواژه‌ها [English]
Ardabil, forest reserve, common hazel
مراجع
- ایمانی، ع.ا.، رستمیکیا، ی.، هوشیار، م.، 1389. گزارش نهایی طرح خاتمه یافته بررسی شرایط اکولوژیکی و زیستمحیطی رویشگاههای فندق در جنگلهای فندقلوی اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل. 63 صفحه.
- تیمورزاده، ع.، اکبری نیا، م.، حسین، س. م.، طبری، م.، 1382. بررسی جامعه شناسی گیاهی در جنگلهای شرق اردبیل (اسی قران، فندقلوی، حسنی و بوبینی). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 4 (2)، 146-135.
- جوانشیر، ک.، 1378. تاریخ علوم منابعطبیعی ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و کشاورزی، تهران، 467صفحه.
- رستمیکیا، ی.، طبریکوچکسرایی، م.، احمدزاده،ا.، رحمانی، ا.، 1396. اثر باکتریهای محرک رشد بر صفات رویشی و عناصر تغذیهای نونهالهای فندق در نهالستان فندقلوی اردبیل. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 25 (1): 126- 116.
- شریفی، جابر.، 1375. بررسی تنوع گونه و فرمهای رویشی چمنزارهای طبیعی اردبیل، فصلنامه پژوهش وسازندگی در منابع طبیعی، 33 (4):31- 26.
- شقاقی‌افضلی، و.، دلفان اباذری، ب.،1380. فندق گونه با ارزش و ناشناخته جنگلهای ایران و لزوم توسعه آن با مشارکت مردم. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت جنگلهای شمال و توسعه پایدار، سازمان جنگلها و مراتع کشور. تهران، 16 – 14 شهریور 1379، صفحات 277- 257.
- عظیمی‌معطم، ف.، طلایی، ر.، آسیابیزاده، ف.، هوشیار، م.، 1390. معرفی فلور، اشکال زیستی و پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی منطقه جنگلی و حفاظت‌شده فندقلو (استان اردبیل). فصلنامه تاکسونومی و بیوسیستماتیک،9 (3): 88- 75.
- مراقبی، ف.، 1380. بررسی اکولوژی، سازشهای محیطی و جوامع گیاهی فندق در شمال کشور ایران، رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم و تحقیقات تهران، 202 صفحه.
- موسوی‌مشکینی، س.ر.، سیدمعصومی، س.ر.، لطیفی، ع.، مهدی‌زاده، ی.، خداپرست، م.، سلیمی، ص.، 1395. سیمای محیط زیستطبیعی استان اردبیل. انتشارات اداره کل محیطزیست استان اردبیل، اردبیل، 72 صفحه.
- یزدیان، ف.،1380. جایگاه ذخایر ژنتیکی و مناطق اکولوژیک ویژه در نظام مدیریتی جنگلهای شمال کشور. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت جنگلهای شمال و توسعه پایدار، سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران، 16 – 14 شهریور 1379، صفحات 218- 207.
- یوسف‌پور، ر.، مروی مهاجر، ا.ر.، ثاقب طالبی، خ.،1383. بررسی توالی تودههای راش درجنگل فندقلو اردبیل. مجله منابع طبیعی ایران، 57 (4): 714- 703.
ابتدای صفحه