بررسی گیاهان انگل و نیمه انگل ایران، با تاکید بر ارزش دارویی و صنعتی آنان

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 مربی پژوهش، باغ گیاه‌شناسی نوشهر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان آموزش ، تحقیقات و ترویج کشاورزی، نوشهر، ایران

2 استادیار پژوهش، باغ گیاه‌شناسی نوشهر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان آموزش ، تحقیقات و ترویج کشاورزی، نوشهر، ایران

3 پژوهشگر، باغ گیاه شناسی نوشهر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان آموزش ، تحقیقات و ترویج کشاورزی، نوشهر، ایران

4 استاد، گروه زیست شناسی دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، ایران.

5 دانشیار، گروه زیست شناسی دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

6 استاد، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

زندگی انگلی نمونه‌ای از کنش‌های متقابل دو گونه است که نتیجه آن برای یکی از دو گونه، مثبت و برای دیگری منفی است.
گونه­‌های انگل و نیمه انگل در همه تیره‌‌ها نسبت به سایر جنس‌ها، در همان تیره متکامل‌تر و پیشرفته‌تر هستند. پوشش گیاهی ایران از این گروه گیاهی بی‌نصیب نبوده و در بررسی‌­ها و طی مراجعه‌های مکرر به عرصه‌های طبیعی کشور، گیاهان انگلی نیز مورد توجه، بررسی و گاهی جمع‌آوری قرار گرفته‌­­اند. هر چند حضور این گونه­‌ها به‌صورت پراکنده و کم تعداد است ولی غالبا در همه رویشگاه‌ها و اقلیم‌­های زیستی حضور دارند. در این تحقیق ابتدا فهرستی از خانواده­‌ها و جنس‌‌های انگل و نیمه انگلی جهان، از منابع موجود و فهرست هرباریوم‌های موجود در کشور تهیه شد، بازنگری این تاکسون­‌ها در فلور ایران، نشان داد که این گیاهان نزدیک به 108 تاکسون انگل و نیمه انگل را دربرمی‌گیرند. این گونه‌ ها در شش تیره گیاهی شامل Loranthaceae (شیرینک)، Cynomoriaceae (گل قاضی)، Santalaceae (صندل)، Convolvulaceae (پیچک)، Orobanchaceae (گل­ جالیز) وApodanthaceae قرارمی‌گیرند. تیره Orbanchaceae با 12 جنس و 71 گونه،  بزرگ‌ترین تیره گیاهان انگلی ایران محسوب می­‌شود که 26 گونه  نیمه‌انگل از 9 جنس و 45 گونه انگل کامل از 3 جنس را شامل می‌شودد. حدود 30 گونه از این فهرست، در طب سنتی و دارویی ایران مورد مصرف دارویی و صنعتی قرار دارد. این مقاله گامی در جهت معرفی این دسته از گیاهان عالی است که غالبا  به شایستگی مورد توجه محققین قرار نگرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on the parasitic and semi-parasitic plants of Iran with an emphasis on their pharmaceutical and industrial values

نویسندگان [English]

  • Tayyebeh Amini 1
  • Habib Zare 2
  • Khadije Karimi 3
  • Hamid Ejtehadi 4
  • Parvaneh Abrisham chi 5
  • Mohammad Farzam 6
1 Senior Research Expert, Botanical Garden of Nowshahr, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Nowshahr, Iran
2 Assistant Prof., Botanical Garden of Nowshahr, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Nowshahr, Iran.
3 Research Expert, Botanical Garden of Nowshahr, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Nowshahr, Iran.
4 Prof., Department of Biology, Faculty of Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
5 Associate Prof., Department of Biology, Faculty of Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
6 Prof., Department of Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The parasitic life is an example of interaction between two species (parasite and host plant), whose result is positive for one species and negative for the other species. Parasitic plants are more evolved than other species in the same family. Iran’s vegetation also includes some of these taxa, and the parasitic plants have been studied in surveys and repeated visits to the natural areas of the country. Even though their presence in vegetative areas is not centralized and is low in number, they are mostly found in all habitats and climates. In this research, a list of families and genera of parasitic and semi parasitic plants were prepared from the lists of country’s herbariums and existing sources. Reviewing these taxa in Iran’s flora showed that these plants include nearly 108 parasitic and semi-parasitic taxa. These species belong to six families including Loranthaceae, Cynomoriaceae, Santalaceae, Convolvulaceae, Orobanchaceae and Apodanthaceae. Orbanchaceae is the largest parasitic family in Iran with 12 genera and 71 species. It includes 26 semi-parasitic species from nine genera and 45 parasitic species from three genera. About 30 species of this list are being used in Iran’s traditional medicine for industrial and medicinal purposes. This study is a step for introducing these types of flowering plants that have not been considered properly by researchers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Flora
  • parasitic plants
  • medicinal parasitic plants
-فلاح چای، م. و همکاران، 1392، بررسی اثر آلودگی Arceuthobium oxycedri روی گونه Juniperus excelsa در جنگل های شمال غرب ایران، فصل نامه گیاه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، سال سوم، شماره 3
-قربانلی، م.، ساطعی، آ.، کابلی قره تپه، ح، 1391، تأثیر دو گونه دارواش (Viscum album و Arceuthobium oxycedri) بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان گونه های میزبان آلوده به دارواش در منطقه چهارباغ گرگان،  فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران (1391) 370-383 دوره 28
-ناصری، ب. و همکاران، 1397، تأثیر موخور بر کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل در گونه‌های مختلف درختی جنگل­های زاگرس، نشریه پژوهش­های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد 25، شماره اول.