گاوخونی، تالاب خاموشی دیگر در مرکز ایران

نوع مقاله : نگاهی به طبیعت ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

2 پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

چکیده

تالاب بین المللی گاوخونی یکی از تالاب های مهم کشور می باشد که پایاب حوضه آبخیز رودخانه زاینده رود است و به دلیل اهمیت اکولوژیکی آن، در در سال 1349 در کنوانسیون رامسر به ثبت جهانی رسید. این تالاب کارکردهای مختلف زیست محیطی دارد که از جمله آن ها کاهش اثرات تغییر اقلیم ، گردشگری طبیعی، پالایش آب و هوا، تغذیه سفره های آب زیر زمینی، تثبیت شن های روان ، تولید علوفه، تنوع گونه ای و زیستگاه حیات وحش می باشد. این تالاب به عنوان یکی از اکوسیستم های با ارزش طبیعی کشور، ذخیره گاه گونه های گیاهی و جانوری متنوع است. پوشش گیاهی تالاب گاوخونی و مناطق پیرامون آن شامل 24 تیپ گیاهی می باشد که بیشترین مساحت متعلق به تیپ های گیاهی Salsola tomentosa-Artemisia.sieberi  و Calligonum commusum - Stipagrostis karelinii می باشد. همچنین این منطقه زیستگاه گونه های مختلف پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهیان بوده است. تغییرات کمی و کیفی آب ورودی به تالاب در سال های اخیر منجر به خشک شدن کامل بخش های وسیعی از آن شده که از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری با ارزش منطقه را به دنبال داشته است که از بین گونه های گیاهی می توان  به Aeluropuslittoralis ، Halocnemumstrobilaceum ،PhragmitesaustralisوSalicorniapersica اشاره کرد. تبدیل این اکوسیستم طبیعی منطقه مرکزی کشور به کانون بحران فرسایش بادی و تولید ریزگرد تهدیدی برای مناطق مسکونی و کشاورزی پیرامون آن می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gavkhooni, another dried wetland in the center of Iran

نویسندگان [English]

  • Masoud Borhani 1
  • Zahra Jaberolansar 2
  • Mohammad Taghi Feizi 2
1 Assistant Prof.,
2 Research Expert,
چکیده [English]

Gavkhooni, registered in the Ramsar International Convention due to its ecological importance, is one of the important wetlands in the country, which is the outlet of Zayanderud basin. This wetland has various environmental functions such as: reducing the consequences of climate change, ecotourism, water and air filtration, ground water recharge, sand dune stabilization, forage production, biodiversity and wildlife habitat.
As a natural ecosystem, Gavkhooni is a fundamental reservoir for plant and animal species. There are 24 vegetation types in Gavkhooni and the largest area belongs to Salsola tomentosa- Artemisia sieberi and Calliganum commusum - Stipagrostis karelinii. This area is also the habitat of birds, mammals, reptiles, amphibians and fishes. Changes in quantity and quality of water have caused the dryness of a vast area of Gavkhooni in recent years as well as the loss of many valuable plant and animal species such as eluropuslittoralis, Halocnemumstrobilaceum,PhragmitesaustralisandSalicorniapersica. The conversion of this ecosystem in the central region of the country into the core of wind erosion crisis and dust storms is a threat for the residential and agricultural areas around it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wetland of Gavkhooni
  • Zayanderud
  • ESFAHAN
  • vegetation
  • wildlife
آقاسی ب. 1394. بررسی خصوصیات فیزیکی، ژئوشیمیایی و مینرالوژیکی زیر حوضه‌ی تالاب بین‌المللی گاوخونی و تأثیر آن بر تولید ریز گردها. پایان‌نامه دکتری خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).
سیف، عبدالله، و ملیحه محمدی، 1390. تفکیک وشناسایی شکلی واحدهای پلایای گاوخونی به منظور تهیه نقشه های ژئومورفولوژی،  فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره اول، 34-17.
رامشت، م.ح.، سیف، ع.ا. 1383. کاربرد تصاویر لندست و تکنیک GIS در بررسی قلمروهای دیرینه پلایای گاوخونی. مجله جغرافیا و توسعه، سال دوم، شماره 4، 190-171.
صالحی، ر.، غفوری، م.، لشکریپور، غ.ر و دهقانی، م.1392. بررسی فرونشست دشت مهیارجنوبی با استفاده ازروش تداخل سنجی راداری. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، سال سوم، شماره 11، 57-47.
علوی، م.، و ص، بهمن، 1387. تنوع زیستی تالاب گاوخونی، مجموعه مقالات اولین همایش منطقه ای اکوسیستم های آبی داخلی ایران، 11 صفحه.
 فیضی، م.ت.، شیرانی، ک.، خداقلی، م.، جابرالانصار، ز و علیجانی. 1392. تیپهای گیاهی استان اصفهان. گزارش منتشر نشده
 وحید دستجردی، م.، شنبه زاده، س.، ذهب صنیعی، ا و روزگار، ر. 1389. بررسی و مقایسه تجمع فلزات سنگین در آب و خاک و گیاه تالاب بین المللی گاوخونی در سال های 1385-1381. مجله تحقیقات نظام سلامت، 6: 836-829.
Hrbek, T., Y. Keivany, and B.W. Coad. 2006. New species of Aphanius (Teleostei, Cyprinodontidae) from Isfahan province of Iran and a reanalysis of other Iranian species. Copeia, 2006(2): 244-255.