ارس‌های کهنسال ایران

نوع مقاله : نامه‌های علمی

نویسندگان

1 مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

ارس (Juniperus excelsa) درختی مختص مناطق کوهستانی است و در 21 استان ایران حضور ملموسی دارد. پراکنش آن در ایران در ارتفاع 500 تا 3500 متری از سطح دریا دیده می‌شود. تحمل تغییرات دمایی، حضور در دامنه وسیعی از بارندگی، تحمل 4 تا 5 ماه فصل خشک، مقاومت خوب در مقابل آفات و بیماری‌ها و پایداری در مقابل باد و طوفان و بارش برف‌های سنگین از ویژگی‌های برجسته این گونه محسوب می‌شود. چند عامل به درختان ارس فرصت داده است تا در طول زمان به حیات خود ادامه داده و به کهنسالی برسند عامل اول خصوصیات ژنتیکی آن است که در برابر تنش‌های محیطی سازگاری و مقاومت درخوری دارد. عامل دیگر دوری از جوامع انسانی است که سبب شده تا فرصت زنده ماندن برایشان فراهم باشد. نکته دیگری که در کنار این دو عامل مطرح می‏شود همیشه سبز بودن آن است. در ایران عموم درختان خزان کننده هستند و درختان همیشه سبز به‌خصوص سوزنی برگان همچون سرو و کاج تنوع بسیار کمی دارند در نتیجه همواره مورد توجه مردم بوده‌اند و اغلب نه تنها از قطع آنها پرهیز کرده‌اند بلکه با کاشت نهال‌های آنها حضور این درختان را توسعه داده‌اند. ارس‌ نیز به دلیل همیشه سبز بودن از این اقبال بهره‌مند شده و کمتر مورد قطع و تخریب قرار گرفته است. این شرایط و این توانایی‌ها موجب شده تا درختان کهنسال متعددی از آن در استان‌های مختلف حضور داشته باشد. بررسی درختان کهنسال ایران تا کنون نشان داده است از 44 گونه درختی و درختچه‌ای پایه‌های کهنسال که با فراوانی مختلف وجود دارد ارس با 61 پایه کهنسال بیشترین تعداد را بعد از چنار و گردو به خود اختصاص داده است. از نظر حضور در استان‌های مختلف استان خراسان شمالی با 33 پایه ارس کهنسال بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌است. بعد از آن استان‌های سمنان و تهران به ترتیب با 12 و 7 پایه قرار دارند. سازگاری و مقاومت ژنتیکی در برابر تنش‌های محیطی، دوری از جوامع انسانی و همچنین همیشه سبز بودن از عواملی هستند که سبب وجود درختان ارس کهنسال پرتعداد در ایران باشند. به یقین در ادامه مطالعه شناسایی درختان کهنسال کشور پایه‌های دیگری از این گونه شناسایی و اطلاعات آنها ثبت خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iranian long-lived Junipers

نویسندگان [English]

  • Mostafa Khoshnevis 1
  • Mohammad Matinizadeh 2
  • Anoushirvan Shirvany 3
  • Maryam Teimouri 1
1 Senior Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Assistant Prof., Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
چکیده [English]

Juniperus excelsa is exclusive to mountainous area that distributed in 21 provinces in Iran. It grows in 500-3500 m a.s.l. Tolerance to harsh environmental condition such as temperature variation, broad range of perception, 4-5 months of drought, resistance to weeds and diseases, resistance against wind, storms and heavy snow are characteristic of Juniperus sp.. These characters have caused wide distribution of lots of long-lived junipers in different provinces. Investigation on long-lived Junipers in Iran has shown presence of 44 long-lived tree and shrub species with different frequency. Juniper has the highest frequency (61 stands) followed by platanus and walnut. North Khorasan province (33 stand) has the highest frequency of long-lived Juniper followed by Semnan (12) and (7) Tehran provinces. Adaptability and genetical resistance to environmental stresses, being far from human community and evergreen has made high frequency of long-lived Juniper in Iran. There is no doubt more stand of long-lived Juniper will be identified in future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Long lived tree
  • Juniper

مراجع

اسدی‌، م. 1376. فلور ایران (شماره 19 الی 22)‌. انتشارات‌ مؤسسه‌ تحقیقات‌ جنگل‌ها و مراتع‌. 58 صفحه‌.
ثابتی‌، ح. 1355. جنگل‌ها درختان‌ و درختچه‌های‌ جنگلی‌ ایران‌. انتشارات‌ وزارت جهاد کشاورزی، 810 صفحه.
جوانشیر، ک.1360. تحقیق‌ درباره‌ تولید بذر و نحوه‌ رویاندن‌ آن‌ در درختان‌ ارس‌، انتشارات‌ وزارت‌ کشاورزی‌ و عمران‌ روستایی‌، مؤسسه‌ تحقیقات‌ جنگل‌ها و مراتع‌ کشور، نشریه‌ شماره‌ 25، 35 صفحه‌.
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. و شیروانی، ا.، a 1384. معرفی درختان کهنسال استان تهران. قسمت نخست درختان کهنسال کرج، مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 67. ص 58-65
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، شیروانی، ا. و جلیل‌پور، ب.، b 1384. معرفی درختان کهنسال استان تهران. قسمت دوم، درختان کهنسال شهرستان‌های دماوند و فیروز کوه، مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 68-69. ص 52-59
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. و شیروانی، ا.، c 1384. معرفی درختان کهنسال استان چهار محال و بختیاری. قسمت سوم، درختان کهنسال بازفت و اردل. مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 70. ص 52-57
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. جلیل‌پور، ب.، شیروانی، ا.، ترابیان، ی.، و سیدتقیان، ه.، a 1385. معرفی درختان کهنسال استان خراسان شمالی. مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 71. ص 52-59
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م. جلیل‌پور، ب.، شیروانی، ا.، ترابیان، ی.، و سیدتقیان، ه.،  b 1385. معرفی درختان کهنسال استان خراسان شمالی، شهرستان شیروان. مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 72-73. ص 53-59
خوشنویس، م.، علی‌احمد کروری، س.، متینی‌زاده، م.، تیموری، م.، شیروانی، ا.، جلیل‌پور، ب. و محمدی، ع.، 1386. معرفی درختان کهنسال استان سمنان، معرفی درختان کهنسال شهرستان شاهرود. مجلۀ جنگل و مرتع شمارۀ 75. ص 56-63
خوشنویس، م.، علی احمد کروری، س.، تیموری، م.، متینی‌زاده، م.، جلیل پور، ب، رحمانی، ا. و شیروانی ، ا. (1387) بررسی تأثیر تیمارهای مختلف بر ریشه‌زایی قلمه J. excelsa  فصلنامه جنگل و صنوبر، جلد 16 (1) 158-167.
قیسی، س. 1379. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مطالعه اکوفیزیولوژی جنس Juniperus در استان آذربایجان غربی. مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مرتع کشور.
علی احمد کروری، س.، خوشنویس، م.، تیموری م. و متینی زاده، م.، a1378. شناسایی درختان دیرزیست استان چهار محال و بختیاری. جنگل و مرتع. شمارة 44. ص 46-52.
علی احمد کروری، س.، معقولی، ف.، متینی زاده، م. و پاس بخش، ر. b1378. درختان دیرزیست استان قزوین. جنگل و مرتع. شمارة 43. ص 44-56.
علی احمد کروری، س. و خوشنویس، م. 1379. مطالعات اکولوژی و زیست محیطی رویشگاه‌های ارس ایران، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع. 208 صفحه.
علی احمد کروری، س.، خوشنویس، م. و متینی‌زاده، م. 1390. مطالعات جامع جنس ارس در ایران، انتشارات پونه، 549 صفحه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار