جایگاه حفاظتی گونه انحصاری Zeugandra iranica در ایران

نوع مقاله : معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

2 مربی پژوهشی، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

3 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

Zeugandra iranica تنها گونه جنس Zeugandra از تیره گل‌استکانی است. این گونه علفی چندساله انحصاری ایران (استان کرمانشاه) بوده و رویشگاه اصلی آن در منطقه گهواره است. گرچه در چند رویشگاه دیگر به‌طور نادر پراکنش دارد، اما بیشترین حضور این گونه در منطقه گهواره است که پوشش جنگلی با گونه غالب بلوط ایرانی دارد. بر اساس شیوه‌نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت، جایگاه حفاظتی این گونه تعیین شد. سطح تحت اشغال این گونه با بازدیدهای صحرایی و برداشت قطعه‌نمونه در رویشگاه‌های آن، 6 هکتار و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن با استفاده از نرم‌افزار GeoCat، نود و هشت هزار هکتار برآورد شد. بنابراین، این گونه در طبقه «در بحران انقراض» قرار می‌گیرد. از آنجایی‌که آرایه‌های تک‌گونه‌ای شامل گونه‌هایی هستند که ممکن است برای همیشه از بین بروند و ژنوم مرتبط با آنها هیچ جای دیگری در منطقه یافت نمی‌شود، پیشنهاد می‌شود که راهکارهای مناسب برای جلوگیری از انقراض این گونه در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The conservation status of Zeugandra iranica, an endemic species of Iran

نویسندگان [English]

  • Nastaran Jalilian 1
  • Mostafa Nemati Peykani 2
  • Adel Jalili 3
  • Ziba Jamzad 3
1 Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kermanshah, Iran
2 Senior Research Expert, Forests and Rangelands Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kermanshah, Iran
3 Prof., Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Zeugandra iranica is the only species of the genus Zeugandra of Campanulaceae family. This perennial herbaceous species is endemic of Iran (Kermanshah province). The main distribution of this species is Gahvareh region in Kermanshah province, but also it has scattered distribution in some other habitats in the province. This region includes Oak forests with dominant species of Quercus brantii. Based on IUCN guidelines, three criteria were used to evaluate the status of this species as follows: Extent of occurrence (EOO), area of occupancy (AOO) and size of population. Based on field studies and taking plots Zeugandra iranica occupies an area of 6 ha. The extent of occurrence was estimated about 98000 ha using GeoCAT software. According to our results, Zegundra iranica is defined as a critically endangered (CR) species. As monotypic taxa  represents species which could be lost forever and their related genomes do not exist anywhere else in the region, it is recommended that appropriate approaches be taken to prevent extinction of this species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conservation status
  • Endemic species
  • IUCN
  • Iran
  • Zeugandra iranica

مراجع

- آقابیگی، ف. و جلیلیان، ن.، 1389. تیره گل‌استکانی (Campanulaceae). در اسدی و همکاران، فلور ایران- شماره 66، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.
- اسکندری، م.، 1391. بررسی گونه­‌های سرخس در معرض تهدید در استان گیلان و مقایسه طبقه­‌بندی حفاظتی با معیارهای سازمان جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN). رستنی­ها، 13 (1):9-1.
- پناهی، پ. و جم­‌زاد، ز.، 1396. جایگاه حفاظتی بلوط‌­های ایران. طبیعت ایران، 2(1):91-82.
- جم‌­زاد، ز. و معین، ف.، 1396. جایگاه حفاظتی گونه­‌ای نادر از جنس سلوی به‌­نام Salvia ariatata. طبیعت ایران، 2(3):95-92.
- دیناروند، م. و حمزه، ب.، 1396. جایگاه حفاظتی گاوزبان خوزستانی. طبیعت ایران، 2(2):104-100.
- محبی، ج.، جم‌­زاد، ز. و بخشی­‌خانیکی، غ.، 1395. جایگاه حفاظتی شش گونه انحصاری مرزه در ایران. طبیعت ایران، 1(1):79-74.
- Bora, D., 2015. Distribution of angiospermic monotypic taxa in north east India and their conservational importance. International Journal of Conservational Science, 6(2): 223-232.
- Borjian, A., Assadi, M. and Maassoumi, A.A., 2014. Morphology and cytology of Amygdalus reticulata (Rosaceae), an Iranian narrow endemic species. Journal of Japanese Botany, 89(6): 376-382.
- IUCN, 2017. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Ver. 13. Prepared by the Standards and Petitions Subcommittee, 108p.
- Jalili, A. and Jamzad, Z., 1999. Red Data Book of Iran, A Preliminary Survey of Endemic, Rare & Endangered Plant Species in Iran. Published by Research Institute of Forests & Rangelands, No. 215, Tehran, 748p.
- Krajewski, C., 1991. Phylogeny and diversity. Science, 254: 918-919.
- Rana, T.S. and Ranade, S.A., 2009. The enigma of monotypic taxa and their taxonomic implications. Current Science, 96: 219-229.
- Rechinger, K.H. and Schiman-Czeika, H., 1965. Campanulaceae. In: Rechinger K.H. (ed.), Flora Iranica. Akademische Druck und, Verlagsanstalt, Graz, Austria, 13.
طبیعت ایران
دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 5
مهر و آبان 1396
صفحه 104-107

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار