مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
قدمهای جدی برای اجرای طرح جامع حفاظت از ذخایر ژنتیکی گیاهی کشور
3
3
FA
عادل
جلیلی
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
jalili@rifr-ac.ir
10.22092/irn.2019.118206
محوریترین وظیفه موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، شناسایی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی فلور ایران است. با توجه به اینکه ایران یکی از کشورهای غنی از نظر داشتن تعداد گونههای گیاهی دررویشگاههای طبیعی خود است از 8000 گونه گیاهی شناسایی شده در این کشور حدود 2300 گونه و زیرگونه آن انحصاری (اندمیک) میباشد یعنی به زبان ساده فقط در این سرزمین رویش دارند. شناسایی و حفاظت از این مجموعه عظیم ژنتیکی، کاری بس سنگین و حیاتی است که مسئولیت آن بر دوش دانشمندان و پژوهشگران این موسسه در سراسر کشور است...
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118206.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118206_e55e3d7d4f9dc9061358a8a967ccd997.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
تامین مواد اولیه صنایع چوب و کاغذ کشور با استفاده از "ضایعات هرس نخل"
6
12
FA
حسین
حسینخانی
مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
10.22092/irn.2019.118207
ایران کشوری است که تنها حدود 7.5 درصد آن توسط جنگل پوشیده شده و بدین خاطر ایران در زمره کشورهایی با پوشش جنگلی کم (LFCCs) قرار میگیرد و از نظر تولید چوب قادر به تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانههای تولید کننده چوب و کاغذ نمیباشد (جلیلی و همکاران، 1386). همچنین با توجه به سیاستهای اتخاذ شده از سوی سازمان جنگلها در زمینه حفظ و صیانت از جنگلهای شمال کشور، میزان نشانهگذاری و برداشت چوب در سالهای گذشته، سیر نزولی داشته و برداشت چوب از جنگلهای کشور کاهش یافته و کارخانههای صنایع چوب و کاغذ کشور با کمبود ماده اولیه روبرو هستند. بهعنوان مثال کارخانههای تولیدکننده تختهخرده چوب و MDF کشور در سالهای اخیر تلاش قابل وصفی را برای رسیدن به مرز تولید بر پایه ظرفیت اسمیشان را داشتند که به لحاظ کمبود مواد اولیه هیچگاه به این رکورد دست نیافتند. این در حالی است که کشور همه ساله میلیونها دلار صرف واردات این محصولات (تختهخرده چوب و MDF) و انواع کاغذ میکند که این امر خروج مقادیر قابل توجهی ارز از کشور را باعث میشود. این در حالی است که صنایع چوب و کاغذ جزء صنایع با قدمت 40 -50 ساله در کشور میباشند و واردات اجبارا به خاطر کمبود مواد اولیه کارخانههای تولیدی است و محدودیتهای تکنولوژیکی آن قابل چشمپوشی است. سوال اساسی این است که آیا کشور قادر به تامین مواد اولیه لیگنوسلولزی مورد نیاز کارخانههای تولیدی خود نمیباشد و میبایستی جهت تامین محصولات مورد نیاز خود ( تختهخرده چوب، MDF و انواع کاغذ) به امر واردات بپردازد؟
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118207.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118207_96ba7b8d4ca5ba60af1a67efb322b560.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
دانش سنتی مرتبط با جنگل (بخش پنجم: نظام جنگل- دام)
14
17
FA
مهدی
زند بصیری
استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
مهدی
پورهاشمی
دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
doveyse@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118208
<strong>مقدمهای بر دانش آمایش سرزمین و جایگاه نظامهای جنگل- دام در آن</strong><br /> آمایش سرزمین دانشی است که براساس آن انسانها طوری از زمین استفاده میکنند که ویژگیهای طبیعی (بومشناختی) زمین به آنها دیکته میکند. سپس، این ویژگیها را با نیازهای اجتماعی- اقتصادی خود سازگار میکنند. به عبارت دیگر، در دانش آمایش سرزمین ترکیبی از ویژگیهای طبیعی و اجتماعی- اقتصادی برای بهرهبرداری از منابع مورد استفاده قرارمیگیرد. آمایش سرزمین تا تعیین تکلیف برای نوع کاربری زمین پیش میرود. به عبارت دیگر، این دانش تعیین میکند که یک زمین مشخص با توجه به مجموع ویژگیهای بومشناختی و اجتماعی- اقتصادی برای چه نوع کاربری مناسب است. در تعیین اولویت کاربری یک زمین مشخص حدود 5 دهه است که اصل استفاده چندجانبه مطرح شده است (مخدوم، 1393 بهنقل از میلر، 1366). بر اساس اصل استفاده چندجانبه، هنگامی که کمبود عرضه و افزایش تقاضا برای چند کاربری مطرح میشود، کاربریهایی که با یکدیگر سازگار هستند میتوانند با هم در یک تکه از سرزمین به اجرا درآیند. ارائه نظم زمانی یا مکانی برای سازگاری کاربریها میتواند تعیینکننده باشد مانند ارائه نظم زمانی برای برداشت چوب در زمستان و استفاده از همان جنگل در تابستان برای گردشگری در طبیعت. یکی از کاربریهایی که با اعمال مدیریت و کنترل میتواند در چارچوب اصل استفاده چندجانبه با کاربری جنگل سازگار شود، کاربری مرتع است (مخدوم، 1393)...
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118208.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118208_cf5ce73cb62f7766920df994ba437ab2.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
وضعیت اجرای مقررات مدیریت مراتع در کانونهای داخلی ریزگرد خوزستان
18
21
FA
علی
محبی
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
yasharmohebby@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118209
ریزگردهای استان خوزستان بحران محیطزیستی با پیامدهای بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی است. این معضل اساسی از سالها پیش آغاز و در دهه اخیر تشدید و خسارتهای زیادی در پی داشته است. استان خوزستان با مساحت 64057 کیلومتر مربع از نظر پستی و بلندی خوزستان به دو منطقه کوهستانی و جلگهای قابل تقسیم بندی است. منطقه کوهستانی به طور عمده در شمال و شرق استان با حدود دو پنجم مساحت کل استان و منطقه جلگهای در خوزستان از جنوب دزفول، مسجدسلیمان، رامهرمز و بهبهان آغاز و تا کرانههای خلیج فارس و اروندرود ادامه دارد. حدود 85 درصد از وسعت استان دارای اقلیم فراخشک، خشک و نیمه خشک میباشد. در استان خوزستان ، نزدیک به 7 ماه از سال ( ازنیمه فروردین تا نیمه آبان ) متوسط درجه حرارت هوا، 30 درجه سانتیگراد یا بیشتر است وحداکثر آن در فصل تابستان به بالای 50 درجه سانتیگراد میرسد. متوسط بارندگی آن 266 میلیمتر و معدل دما در آن 26 درجه سانتیگراد است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری سال 1392، استان خوزستان 9/3 درصد مساحت خاکی کشور را تشکیل داده و دارای 27 شهرستان، 76 شهر، 67 بخش، 144 دهستان و 6406 آبادی (2399 خالی از سکنه و 4007 آبادی دارای سکنه) میباشد (سیداخلاقی و همکاران، 1397). جهت انجام مطالعات مقابله با گرد و غبار این استان، بخشهایی از 11 شهرستان واقع در محدوده ریزگرد، از سوی گروه مطالعاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (بی نام، 1397)، به عنوان کانونهای داخلی تولید ریزگرد شناسایی شدند. این شهرستانها بر اساس موقعیت جغرافیایی به کانونهای هفتگانه تقسیم شدند. بدین ترتیب شهرستانهای آبادان، خرمشهر، شادگان، هویزه، اهواز، باوی، کارون، امیدیه، بندر ماهشهر، رامشیر و هندیجان در محدوده کانونهای تولید گرد و غبار قرار گرفتند...
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118209.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118209_fa8943209de79457d7932ced6ad5e51a.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
اصلاح مراتع تخریبشده در مناطق نیمهاستپی استان مرکزی
22
28
FA
حمیدرضا
میرداودی
استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران
hmirdavoodi@yahoo.com
ضیاء
آزدو
پژوهشگر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران
z_azdoo@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118210
گیاه ورک (<em>Rosa persica</em> Michx. ex Juss) یکی از گونههای مهاجم در عرصههای مرتعی است که در مراتع تخریب شده و دیمزارهای رها شده و کم بازده به سرعت گسترش یافته و بر ویژگیهای ساختاری و عملکردی اکوسیستمهای مرتعی تأثیر منفی گذاشته است. این پژوهش به منظور بررسی امکان اصلاح و احیاء مراتع تخریبشده در ورکزارهای نیمهاستپی استان مرکزی انجام شد. در این مطالعه، مقایسه روشهای مختلف مرتعکاری شامل بذرکاری در فارو، بذرکاری مستقیم و کپهکاری با استفاده از گونههای <em>Agropyron elengatum</em>، <em>Bromus tomentellus</em>، <em>Onobrychis subnitens</em>، <em>Onobrychis melanotricha</em><em>،</em><em>Sanguisorba minor</em><em>،</em> <em>Medicago sativa</em>و<em>Onobrychis sativa</em> در قالب طرح آزمایشی کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار و در سه سال متوالی انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد استقرار نونهالها، به ترتیب مربوط به بذرکاری توام با ایجاد فارو، کپهکاری و بذرکاری مستقیم بود. همچنین صرف نظر از نوع روش اصلاحی؛ گونۀ <em>Agropyron elengatum</em> با بیشترین درصد استقرار نونهالها، گونه مناسبی برای کاشت در هر سه روش است و پس از آن گونههای <em>Sanguisorba minor</em>، <em>Medicago sativa</em>و<em>Bromus tomentellus</em>در اولویت میباشند. لذا بذرکاری گونههای ذکر شده توأم با ایجاد فارو جهت اصلاح و احیاء مراتع تخریب شده در این مناطق توصیه میشود.
بذرکاری مستقیم,روشهای مرتعکاری,کپهکاری,کنتورفارو,ورک
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118210.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118210_4d98a512a6d2b485c05dbfc1e4769c9f.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
گردوهای کهنسال ایران (بخش اول)
30
45
FA
مصطفی
خوشنویس
مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
khoshnevis@rifr-ac.ir
محمد
متینیزاده
دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مریم
تیموری
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
maryamtirdad@yahoo.com
انوشیروان
شیروانی
دانشیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
shirvany@ut.ac.ir
10.22092/irn.2019.118211
درخت گردو (<strong><em>Juglans</em></strong><strong><em> regia</em></strong>) در ایران به صورت بومی و دستکاشت در بیشتر استانهای کشور حضور دارد. گردو درختی مرتفع است که در حالت جنگلی گاهی ارتفاع آن به 25 متر میرسد، این درخت در باغهای استانهای مختلف جهت بهرهبرداری از محصول آن گاهی به مدت چند قرن حفظ شدهاست از این رو پایههای فراوان کهنسالی از آن در ایران وجود دارد. بررسی انجام شده تا سال 1395 نشان از حضور حدود یکصد و پنجاه پایه کهنسال از این گونه در کشور دارد که از این تعداد 104 پایه بازدید و اطلاعات و ویژگیهای آنها ثبت شده است و در مجموع در 27 استان کشور حضور پایههای کهنسال آن گزارش شده است. در این مقاله پایههای کهنسال آن در هشت استان معرفی میشود. به طور یقین در ادامه شناسایی درختان کهنسال در استانهای بیشتری پایههای آن شناسایی و در شمارههای بعد معرفی خواهند شد. تا کنون استان اصفهان با 24 پایه گردوی کهنسال بیشترین فراوانی را دارد و بعد از آن استانهای قزوین با 22 پایه، استان سمنان با 21 پایه و استان خراسان شمالی با 19 پایه قرار دارند. مسنترین گردوی کهنسال ایران با حدود 900 تا 950 سال سن و محیط 1010 سانتیمتر در استان اصفهان قرار دارد و بعد از آن گردوهای کهنسال چپانلو در استان خراسان شمالی و باغ خان اورگان در استان چهار محال و بختیاری قرار دارند. گردوی پنجم روستای یارود در استان قزوین با میانگین قطر تاج 1/39 متر و سطح تاج پوشش 1200 متر مربع، گستردهترین تاج را در بین تمامی کهنسالهای شناسایی شده در ایران دارد.
درختان کهنسال,گردو,کهنسالی
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118211.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118211_1a806ef8ea35961b6f268fb44647b4cd.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
واکنش ریشه گونههای چوبی فراتوفیت (آبیاب) به تنش خشکی
46
53
FA
محمدهادی
راد
استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
mohammadhadirad@gmail.com
مهدی
سلطانی گردفرامرزی
پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
m_soltani50@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118212
فراتوفیتها گیاهانی هستند که نیاز آبی خود را بهطور مستقیم از طریق توسعه ریشههای کارامد، از منابع آبی سطحی تامین نموده و برای رشد مطلوب، ریشه باید در تماس مستقیم با آب و یا خاک کاملاً مرطوب قرار گیرد. با توجه به اهمیت ریشه در فرایند جذب آب و مواد غذایی از خاک، مطالعه رفتار و سازوکارهای سازگاری آن به تنشهای محیطی و از جمله تنش خشکی بویژه درخصوص گونههای چوبی فراتوفیت که در جنگلکاری از اهمیت خاصی برخوردار هستند، بسیار ضروری است. در این تحقیق پراکنش وزنی و طولی ریشه<em>camaldulensis </em><em>Eucalyptus</em> به عنوان یک گونه فراتوفیت مورد توجه قرار گرفت. آزمایش در شرایط لایسیمتری و تحت تاثیر رژیمهای مختلف کم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت زراعی به عنوان شاهد، 30 و 60 درصد کم آبیاری) صورت گرفت. نتایج بررسیهای به عمل آمده نشان داد که با کاهش دسترسی گیاه به آب یا کم آبیاری، وزن و طول ریشه کاهش یافت. پراکنش وزنی و طولی ریشه در اعماق مختلف خاک، به میزان دسترسی گیاه به آب وابسته بود، به گونهای که با افزایش سطح کم آبیاری، میزان پراکنش ریشه در عمق بیشتر خاک، کاهش یافت. بنابراین میتوان اذعان نمود که بر خلاف گیاهان گزروفیت و مزوفیت، نفوذ عمقی ریشه <em>E. camaldulensis</em> به طور کامل به میزان رطوبت موجود در اعماق خاک وابسته است، به گونهای که خشکی لایههای زیرین خاک، موجب توقف رشد ریشه در اعماق گردیده و گیاه با سازگاری به مقدار آب موجود در لایههای سطحی خاک، میزان رشد رویشی خود را مدیریت مینماید.
Eucalyptus camaldulensis,کم آبیاری,لایسیمتر
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118212.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118212_7474a71d7c1741f894d1f713318224b8.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
بررسی رفتار جوانهزنی در بذرهای چند خانواده گیاهی بومی ایران
56
67
FA
سعیده سادات
میرزاده واقفی
0000-0003-4033-9896
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
mirzadeh@rifr-ac.ir
عادل
جلیلی
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
jalili@rifr-ac.ir
سهیلا
اشرافی
پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
sashrafi@rifr-ac.ir
10.22092/irn.2019.118213
گیاهان بومی هر منطقه میراثی ارزشمند میباشند که باید در حفظ آن تلاش نمود. در این تحقیق بر روی جوانهزنی بذر گیاهان اندمیک و خاص ایران تمرکز شد و با استفاده از لیست بذر باغ گیاهشناسی سالانه تعدادی گونه انتخاب شد. مبنای انتخاب گونهها جهت بررسی وجود پتانسیلی خاص مانند زینتی، دارویی، انحصاری بودن میباشد. هدف از این تحقیق بالابردن درصد جوانهزنی گونهها جهت بالابردن تنوع گونهای باغ گیاهشناسی ملی ایران میباشد. الگویی ثابت برای تیماردهی بذرها در نظر گرفته شد که شامل تیمار شاهد، سرمادهی و خراشدهی بود. تیمارهای اصلی درنظر گرفته شده خراشدهی و سرمادهی میباشد. آزمایشها بهطور کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. در هر تکرار 25 بذر از 148 جمعیت از 135 گونه بومی ایران بررسی شد. از نظر جوانهزنی بذرها 64/23% از گونهها با تیمار شاهد، 6/19% ازگونهها به تیمار سرمادهی و 1/8% ازگونهها به تیمار خراشدهی جواب دادند. در کل 34/51% از کل گونهها به تیمارها جواب دادند. درصد جوانهزنی بذر گونههایی از خانواده Apiaceae با تیمار سرمادهی و Papilionaceae با تیمار خراشدهی به طور بارزی افزایش داشت. رفتاری جوانهزنی بذر چند خانواده گیاهی تعیین شد.
گیاهان بومی,خواب بذر,بذر,درصد جوانهزنی
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118213.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118213_7be3a09f1bfb33963b6c325d5dff9c61.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
بررسی مقدماتی نحوه مدیریت مراتع در محدوده طرح مقابله با ریزگرد جنوب شرق اهواز
70
75
FA
علی
محبی
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
yasharmohebby@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118214
در سالهای اخیر بروز پدیده ریزگرد در استان خوزستان، از نظر تکرار و استمرار روند افزایشی داشته است. این پدیده کاهش کیفیت زندگی، تهدید سلامت مردم، کاهش کیفیت هوا، کاهش ایمنی راههای مواصلاتی و ... را در پی داشته است. جهت کنترل این پدیده و کاهش خسارات آن، شناخت ویژگیهای کانونهای مختلف تولید ریزگرد امری ضروری است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی های اسنادی وضعیت اجرای قوانین مرتبط با مدیریت مراتع در محدوده طرح مقابله با ریز گرد جنوب شرق اهواز صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل دادههای مربوط به پروانه های چرای صادر شده در منطقه نشان داد که، اولا، فقط برای حدود 34 درصد از آبادی های محدوده، پروانه چرا صادر گردیده است. ثانیا، تاریخهای صدور پروانه ها قدیمی بوده که با در نظر گرفتن پویایی جمعیتی، دام و پوشش گیاهی، همچنین ضرورت مدیریت مراتع متناسب با حالات دینامیکی این منابع، تهیه طرحهای مرتعداری یا تجدید ممیزی بر اساس دستورالعمل جدید از ضروریات می باشد. ثالثا، با در نظر گرفتن پروانه های چرای صادر شده به عنوان ملاک مدیریت این مراتع، باید عنوان کرد که در محدوده طرح مقابله با ریز گرد جنوب شرق اهواز، تعداد دام بطور متوسط 3/10 برابر ظرفیت مجاز می باشد. لذا با عنایت به نارسایی مدیریت دولتی در چنین مناطق حساسی، به نظر می رسد تحقیق و ارائه مدل مدیریتی مناسب یکی از اولویت های پژوهشی منطقه باشد.
مقابله با ریز گرد,قوانین,مدیریت مرتع,جنوب شرق اهواز
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118214.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118214_d31726a1ee8d5aa5c28f3de707178f55.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
در میزگرد تخصصی" بررسی عوامل مهم تخریب جنگلهای کشور" مطرح شد: نگاهی به گذشته مدیریت جنگلها و راهبردهای پیشنهادی برای مدیریت بهینه آن
76
88
FA
احمد
رحمانی
دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
arahmani39@gmail.com
محمد علی
فتوکیان
معاون سازمان جنگلها،مراتع و آبخیزداری کشور
کاظم
نصرتی
معاون سازمان جنگلها،مراتع و آبخیزداری کشور
علی اوسط
منتظری
معاون سازمان جنگلها،مراتع و آبخیزداری کشور
10.22092/irn.2019.118215
جنگلهای کشورمان بهعنوان اکوسیستمهای غنی و باارزش دارای کارکردهای مختلفی هستند. با توجه به اینکه این ذخایر اکولوژیک از دیرباز با چالشهای متعددی ازقبیل حضور دام مازاد، بهرهبرداریهای بیرویه، تغییر کاربری اراضی، مسائل مربوط به جنگلنشینان، برداشت چوب برای تهیه سوخت و غیره، مواجه بودهاند موضوع گفتوگوی چالشی این شماره از نشریه طبیعت ایران به «بررسی عوامل مهم تخریب جنگلهای کشور، برنامههای موفق و ناموفق و راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بهینه جنگلها» اختصاص یافته است. در این گفتوگوی مفصل آقایان مهندس محمدعلی فتوکیان، مهندس کاظم نصرتی و دکتر علیاوسط منتظری، معاونان وقت امور جنگل سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در ادوار گذشته حضور داشتند. مشروح این گفتوگو پیش روی شماست.<br /> <br /> طبیعت ایران: بررسیهای میدانی و مطالعات انجام شده نشان میدهد که متأسفانه جنگلهای کشور از نظر کمی و کیفی وضعیت خوبی ندارند. نشریه «طبیعت ایران» با دعوت از صاحبنظران، وضعیت جنگلهای کشور و برنامههای اجرا شده در گذشته را مورد بررسی قرار داده تا با تجارب مدیران قبلی بتوان به راهکار مناسبی برای مدیریت بهینه جنگلهای کشور دست یافت. با توجه به اینکه هرکدام از شرکتکنندگان در بحث در مقطعی مسئول اداره جنگل بوده و در سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور مسئولیت داشتهاید، ضمن معرفی خود، در مورد برنامههای موفق و احیاناً ناموفقی که در دوران مسئولیت خود اجرا کردهاید، توضیحاتی ارائه دهید.
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118215.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118215_1f19df085d5498c50fb6af1ff80093bf.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
فندقلو، بزرگترین ذخیرهگاه جنگلی فندق ایران را دریابید
90
99
FA
یونس
رستمیکیا
استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران
جابر
شریفی
استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ازدبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران
sharifnia.j@gmail.com
10.22092/irn.2019.118216
امروزه ذخیرهگاههای جنگلی در حفظ تنوع زیستی (تنوع گیاهی و جانوری) از یک سو و جلوگیری از انقراض گونههای مهم گیاهی و جانوری از سوی دیگر، مورد توجه زیادی قرار گرفتهاند. در این میان ذخیرهگاه جنگلی فندقلو با وسعت 913 هکتار، بزرگترین ذخیرهگاه گونه فندق در کشور محسوب میشود که در شمالشرقی اردبیل و در محدوده شهرستان نمین قرار دارد. این جنگل از نظر موقعیت مکانی، شرایط اقلیمی و رویشگاهی، یک جنگل گذر (اکوتون) از جنگلهای هیرکانی به جنگلهای ارسباران محسوب میشود به همین دلیل از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی بسیار غنی است. مهمترین گونه این جنگل را فندق (<em>Corylus avellana</em>) تشکیل میدهد. پراکنش فندق در منطقه مورد مطالعه، در دامنه ارتفاعی1320 تا1540 متری از سطح دریا میباشد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد و تراکم این گونه کاسته شده و با گونههایی از قبیل راش، ممرز و بلندمازو تیپ تشکیل میدهد. در این جنگل پنج تیپ عمده شامل فندق آمیخته، فندق - راش، راش- فندق همراه ممرز، فندق- بلوط همراه ممرز و پهنبرگان آمیخته وجود دارد. در سالهای اخیر تبدیل کاربری جنگلی و مرتعی به زراعت، چرایدام، آتشسوزی عمدی و قطع درختان (برای زغالگیری و استفاده هیزمی) از عاملهای تأثیرگذار در تخریب و از بین رفتن این ذخیرهگاه با ارزش بوده است. بنابراین برای دستیابی به وضعیت مطلوب لازم است سازمانهای متولی برای حفاظت و قرق این رویشگاه اهتمام بیشتری داشته باشند و با توجه به ارزش ملی و جهانی این ذخیرهگاه، از اجرای برنامههای توسعهای و سرمایهگذاریهای بیمورد با هدف جذب گردشگر به منطقه، بدون در نظر گرفتن ارزش حفاظتی جنگل، جداٌ خوداری شود.
اردبیل,ذخیرهگاه جنگلی,فندق
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118216.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118216_101456ac2011556504cf51ae786afb80.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
1) ضرورت سرمایهگذاری ملی در پژوهش و فناوری 2) حفاظت از جنگلهای طبیعی، راهبردی استراتژیک، در سازگاری با تغییر اقلیم 3) اصلاح گیاهان دارویی، اقدامی ضروری در مسیر توسعه
100
101
FA
عادل
جلیلی
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
jalili@rifr-ac.ir
مصطفی
جعفری
دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
mostafajafari@rifr-ac.ir
فاطمه
سفیدکن
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
sefidkon@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118217
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118217.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118217_e3fdde33fed0d174eccd9c0ca7233c66.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
زندگینامه دکتر سیروس تمدنی عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و اولین رئیس بخش تحقیقات جنگل
102
107
FA
مهدی
زهدی
پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
mezohd@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118218
خوشبختانه به واسطه آقای دکتر ملکپور موفق شدیم با یکی از دانشمندان ایرانی مقیم خارج از کشور که سالها در ارتباط با منابع طبیعی اقدامات ارزنده علمی داشتهاند ارتباط برقرار نماییم. آقای دکتر سیروس تمدنی در حال حاضر ساکن ایالات متحده آمریکا بوده و مطالبی که در این مقاله آمده برگرفته از نوشتههای ارسالی این استاد محترم میباشد.
آقای دکتر سیروس تمدنی متولد چهاردهم شهریور سال 1316 در شهر جهرم استان فارس میباشند. پدر ایشان بازرگانی بودند که به رسم معمول بازاریان آن دیار از برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس جنس وارد کرده و در جهرم میفروختند. در خصوص دوران کودکی و نوجوانی ایشان بیان میدارند: «در زمان نوجوانی من، جهرم شهری کوچک بود که از امکاناتی همچون برق، آب جاری و یا وسیله مناسبی برای حمل و نقل بیبهره بود. در آن زمان این شهر در کل دو خیابان ناهموار و یک باغ داشت که به عنوان پارک شهر بحساب میآمد و به باغ ملی معروف بود...
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118218.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118218_d06fa6a2c8b5f871e8b16fe8c57b1cb5.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
بررسی جایگاه حفاظتی گونهای نادر به نام Smirnovia turkestana در ایران
108
117
FA
حسین
بتولی
حسین بتولی، استادیار پژوهش، باغ گیاهشناسی کاشان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
ho_batooli@yahoo.com
زیبا
جمزاد
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
jamzad@rifr.ac.ir
عادل
جلیلی
استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
jalili@rifr-ac.ir
10.22092/irn.2019.118219
درختچه «دُمگاوی» (<em>Smirnovia turkestana </em>Bunge)انحصاری تپههای ماسهای فعال و روان است. رویشگاه این گیاه صرفا" در اراضی ماسهای بیابانهای مرکزی (استانهای اصفهان و سمنان) و تا حدودی نواحی شرقی کشور (خراسان رضوی) واقع شده است. این مناطق در بخش دشتی ناحیه رویشی ایرانی- تورانی و در محدوده ارتفاعی 750 تا 1200 متر از سطح دریا استقرار دارد. جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت، تعیین شد. سطح تحت اشغال (AOO) گونه دُمگاوی، با اندازهگیری میدانی در رویشگاههای آن، 1/21 کیلومترمربع، میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن (EOO) با استفاده از نرم افزار ژئوکت 3/67126 کیلومترمربع برآورد شد. بنابراین بر اساس نتایج این تحقیق و باتوجه به سطح اشغال، تعداد افراد جمعیت، جمعیت به شدت منفک از یکدیگر، تجدید حیات محدود به دلیل تولید محدود بذر و کیفیت رویشگاه، دُمگاوی در طبقه در معرض انقراض (EN) قرار می گیرد. بررسیها نشان داد، فشار چرای دامهای مازاد بر مرتع، ریشهکنی توسط افراد بومی و محلی بهمنظور استفاده سرشاخههای آن در زراعت (سایهبان) و خشکسالیهای بیسابقه دهه اخیر، از عوامل اصلی تهدیدکننده این درختچه نادر تلقی شده که ضرورت دارد بهعنوان ذخیره ژنتیکی طبیعی مورد حفاظت ویژه قرار گیرد.
جایگاه حفاظتی,دُمگاوی,گونه در معرض خطر انقراض,ماسهزارها,گونه نادر و انحصاری
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118219.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118219_7ee3ed06834b11d7801b675f7ea1adc7.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
استفاده از مولکولهای برگی به عنوان نشانگرهای تشکیل همزیستی میکوریزایی
118
118
FA
سیده معصومه
زمانی
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
zamani832003@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118220
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118220.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118220_75f13043a05130212d2eda784cfa4053.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
با گرمایش جهانی، آب وهوای غیرمعمول بسیار مرطوب و خشک رخ میدهد
119
119
FA
خلیل
کریمزاده اصل
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
khalil.karimzadeh@yahoo.com
10.22092/irn.2019.118221
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118221.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118221_1ed5025a62619edcaa17bb002f77375f.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
بقای حشرات و گیاهان سختتر از آن چیزی است که ما فکر میکنیم
120
120
FA
امیر
قربانخانی
پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
10.22092/irn.2019.118222
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118222.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118222_82a302597e15aa504f31ad7866a470ac.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
گیاهان، قارچها و باکتریها به کمک یکدیگر خاک را از آلایندهها پاک میکنند
121
121
FA
سمانه
سماوات
0000-0002-6321-5514
استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
samaneh.samavat@gmail.com
10.22092/irn.2019.118223
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118223.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118223_9c10c78c9cf676ec78601d37531cacd4.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
نقد سه کتاب "ژئومورفولوژی ایران"
122
124
FA
شیرین
محمدخان
استادیار، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
mohamadkh@ut.ac.ir
10.22092/irn.2019.118224
ژئومورفولوژی علم بررسی نحوه پیدایش ناهمواریها و تغییر شکل آنها است. این علم در واقع علمِ زبان زمین است که امروزه با افزایش مخاطرات محیطی همچون سیل، زلزله، خشکسالی، فرونشست، فرسایش خاک، طوفان های گردوغبار و همچنین مشکلات محیط زیستی فراوان، لزوم توجه به آن هر روز بیش از پیش نمایان میشود. یکی از مسائل مهمی که در تمام مشکلات مذکور مشهود است کاربری نادرست، نابهجا و بیش از اندازه از طبیعتی است که با روشهای مختلف به ما هشدار میدهد. با این اوصاف باید پرسید چاره کار در چیست؟ چگونه باید این هشدارها را درک کرد؟ و پیش از وقوع حادثه تدابیر لازم را اندیشید؟ پاسخ، استفاده از زبان زمین یا ژئومورفولوژی در برنامهریزیهای محیطی است. بر این اساس، این نوشته سعی دارد سه کتاب از کتابهای بنیادین این علم با نام مشابه "<strong>ژئومورفولوژی ایران</strong>" را بررسی و معرفی کند. این سه کتاب شامل قدیمیترین، پرخوانندهترین و جامعترین کتابهای این عنوان در ایران هستند. قدیمیترین این کتابها، ژئومورفولوژی ایران نوشته دکتر محمد حریریان است که در شهریور ماه 1369 توسط انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی به چاپ رسید. کتاب دوم، ژئومورفولوژی ایران نوشته دکتر محمود علایی طالقانی است که در سال 1381 توسط نشر قومس به چاپ رسید و سومین کتاب، ژئومورفولوژی ایران نوشته دکتر ابراهیم مقیمی است که در سال 1389 توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد...
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118224.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118224_616982bb020e0b44243e851a8994f4bd.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
جنگلهای افراتخته، استان گلستان
4
5
FA
10.22092/irn.2019.118296
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118296.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118296_8af975adc1bec70a5edb4157e1baa0df.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
منطقه حفاظتشده لیسار و جوکندان، شهرستان تالش، استان گیلان
13
13
FA
10.22092/irn.2019.118298
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118298.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118298_0b6840dfc109c0a4c591245d1cae3bf7.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
سد امیرکبیر، جاده چالوس
29
29
FA
10.22092/irn.2019.118299
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118299.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118299_694d26031c4b3976d82ca1d1f71d7abc.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
ارتفاعات البرز جنوبی
54
54
FA
10.22092/irn.2019.118300
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118300.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118300_5b95f293ac09b13ae0fbe29cac5a9a90.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
تبلیغ آزمایشگاه
55
55
FA
10.22092/irn.2019.118302
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118302.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118302_75ba4758693b9a098de6683394336b5e.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
تبلیغ باغ
68
69
FA
10.22092/irn.2019.118301
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118301.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118301_964a4d8fbdd1f78dcc14a6fffc12f9a7.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
تبلیغ سرپرستی
89
89
FA
10.22092/irn.2019.118303
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118303.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118303_ac50ffa6c75a704ab879394e2294e0cb.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
طبیعت ایران
2538-4880
2538-4872
3
6
2019
01
21
برگه اشتراک
126
126
FA
10.22092/irn.2019.118304
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118304.html
https://irannature.areeo.ac.ir/article_118304_423f390f2be41b8bdbf824b69a5d43c7.pdf